Nu Hou - Kā Apple Kākoʻo ʻŌlelo Hawaiʻi

24 ‘Aukake 2002, Hilo - ‘Akahi a ho‘opuka ‘ia i kēia lā he mana hou loa o ka ‘ōnaehana no nā kamepiula Macintosh i hana ‘ia e ka Apple Computer, Inc. He mau mea hou a hoihoi loa ko ka ‘ōnaehana 10.X, ‘o "Jaguar" kona inoa kapakapa, a ‘o kēia ka holomua nui loa mai ka wā i ho‘opuka ‘ia ai ka ‘ōnaehana ‘umi ma ka makahiki 2001. ‘O kekahi mea li‘ili‘i o kēia ‘ōnaehana e no‘ono‘o ‘ole ‘ia e ko nā ‘āina ‘ē, akā he mea nui i ka po‘e ‘ōlelo Hawaiʻi, ‘o ia ho‘i ka ho‘okomo ‘ia o kekahi papa pihi ‘ōlelo Hawaiʻi i loko o ka ‘ōnaehana, a me nā kinona hua (‘o ia ho‘i, ka lako polokalamu nāna e hō‘ike ana i nā huapalapala, nā huahelu, nā kiko, a pēlā aku) i loa‘a nā mea a pau e pono ai ke kikokiko ‘ana i ka ‘ōlelo Hawaiʻi. Ua pa‘a kēia ma muli o ke alu like ma waena o ko ka Hale Kuamo‘o, ka papahana "Native Hawaiian Serving Institution" ma ke kulanui o Hawaiʻi ma Hilo a me ko ka ‘Aha Pūnana Leo, Inc., nāna i hana pū me ka po‘e haku polokalamu ma ka Apple Comuter no kekahi mau mahina.

"Ho‘ohana nui ‘ia ka Macintosh e kā kākou mau polokalamu ‘ōlelo Hawaiʻi ma ka ho‘omohala ha‘awina no nā makahiki he nui," wahi a Keiki Kawai‘ae‘a, ka luna ho‘okele o ka Hale Kuamo‘o. "Nui ko mākou hau‘oli i kā Apple alaka‘i ‘ana i kēia kāko‘o ‘ōlelo Hawaiʻi. ‘Oiai he pākēneka li‘ili‘i wale nō ka po‘e ‘ōlelo Hawaiʻi o ka po‘e e kū‘ai kamepiula ana, ua ‘ike ‘o Apple he mea nui ko kākou ‘ōlelo, a me ka pono o kēia kāko‘o ‘enehana."

Nānā ‘ia ka nui o ka po‘e e kū‘ai ana i nā kamepiula ma mua o ke kāko‘o ‘ia o ia mau ‘ōlelo ma nā ‘ōnaehana a me nā polokalamu kamepiula. Kāko‘o nui ‘ia nā ‘ōlelo ‘Eulopa a ‘ākia e nā hui haku polokalamu kamepiula, akā, pono ka po‘e o nā ‘ōlelo ‘Ailiki ‘Amelika, Polenekia, a me nā ‘ōlelo ‘ōiwi ‘ē a‘e e haku i kā lākou mau kinona hua a papa pihi iho no ke kikokiko ‘ana i nā huapalapala o ko lākou mau ‘ōlelo iho. [ Ki‘i o ka papa pihi Hawaiʻi ]

Ho‘opuka ‘ia kēia papa pihi hou a me nā kinona hua ma ka ho‘ohana ‘ana i kekahi ‘enehana i kapa ‘ia ka Unicode. Hiki i nā kinona hua Unicode ke hō‘ike i nā huapalapala e pono ai ka hapanui o nā ‘ōlelo o ka honua nei. Ma mua o ka ho‘opa‘a ‘ia o ka Unicode, ho‘ouna ‘ia nā kamepiula me nā kinona hua i loa‘a nā huapalapala e pono ai nā ‘ōlelo ‘Eulopa laha loa, e like ho‘i me ka ‘ōlelo Pelekāne, Palani, Kelemānia, a me ka Paniolo. No kekahi o nā ‘ōlelo laha ‘ōlelo ‘ē a‘e, e like ho‘i me ka ‘ōlelo Kepanī, Pākē, Kōlea, a me ka Hindi, ua pono e ho‘ouka mua ‘ia kekahi mau lako polokalamu kūikawā. [ Ki‘i o ka polokalamu "TextEdit" me ke kikokikona ‘ōlelo Hawaiʻi ]

‘Oiai he mea nui ka ho‘okomo ‘ana i ka papa pihi a me nā huapalapala Hawaiʻi i loko o ka ‘ōnaehana ‘umi, ‘a‘ole i ho‘oponopono ‘ia nā pilikia a pau o ke ho‘ohana ‘ana i ka ‘ōlelo. ‘A‘ole i kāko‘o ‘ia ka Unicode e nā polokalamu a pau e holo ana ma ka ‘ōnaehana ‘umi, a pēlā nō ho‘i ka pilikia o nā polokalamu o ka pū‘ulu polokalamu ‘o Microsoft Office i loa‘a ka Word, Excel a me ka PowerPoint. "Ke nui a‘e nei ke kāko‘o ‘ia o ka Unicode, a he pono ia," wahi a Keola Donaghy o ka papahana NSHI ma ke kulanui o Hawaiʻi ma Hilo. "Ua kanu ‘ia kēia ‘ano‘ano he mau makahiki aku nei, ma kā mākou kāko‘o ‘ana i ka po‘e ‘ōlelo Hawaiʻi e ho‘ohana ana i nā kamepiula. I kekahi lā e hiki koke mai ana, ‘a‘ole pono e hopohopo ka po‘e e pili ana i ke kākau ‘ana i ka ‘ōlelo Hawaiʻi ke kū‘ai lākou i kamepiula hou, a ‘a‘ole pono e ho‘ouka ‘ia kekahi mau lako polokalamu kūikawā."

Ua ho‘olaha pū ‘ia kekahi mau holomua ko‘iko‘i o ke kāko‘o ‘enehana ma ka ‘ōlelo Hawaiʻi:

  • E ho‘omaka ana ka papa ‘ōlelo Hawaiʻi mua loa e a‘o ‘ia ana ma ka Pūnaewele Puni Honua ma ka Po‘akahi, lā 26 o ‘Aukake, makahiki 2002. Ua ho‘omohala pū ‘ia kēia papa e nā limahana o ka NHSI a me Ka Haka ‘Ula O Ke‘elikōlani, a e ho‘ohana ‘ia ana nā ‘enehana laupapaho e hiki i nā haumāna ke ho‘olohe i nā waihona leo i ho‘opa‘a mua ‘ia, a ho‘opa‘a i kā lākou mau leo iho ma ke kamepiula no ka ho‘ouna ‘ana i ke kumu no kona mau mana‘o a me ke kaha. He papa kulanui kūhelu kēia e like ho‘i me nā papa ‘ōlelo Hawaiʻi makahiki ‘ekahi i a‘o ‘ia ma ke kulanui o Hawaiʻi ma Hilo. Ua kāinoa ma kahi o ka ‘umikūmālima haumāna mai ‘Amelika no ia papa.
  • ka ho‘opuka ‘ia o kekahi papa pihi Hawaiʻi hou no ka ‘ōnaehana Windows. Ua ho‘opuka mua ‘ia ia ‘ano lako kamepiula i ‘ae ‘ia me ka manuahi i ka lehulehu mai ka makahiki 1995 a hiki i kēia manawa, akā, kāko‘o ‘ia nā mana hou loa o ka Windows, ‘o ia ho‘i, ka Windows 2000 a me ka XP, e ka papa pihi hou, a nui a‘e ka ma‘ema‘e o nā kinona hua ke nānā ‘ia ma ka papakaumaka.
  • a ho‘opuka ‘ia o kekahi ku‘ina ko‘o no nā kikowaena lawelawe e kōkua ana i ka hō‘ike pono ‘ia o ka ‘ōlelo Hawaiʻi i ka po‘e ma ka pūnaewele puni honua. Kū‘ai ‘ia aku ia polokalamu, ‘o ka Fairy kona inoa, e ka 2em Solutions, he hui haku polokalamu ia ma Kuekena. Ua kōkua ‘ia lākou e ko ka Hale Kuamo‘o a me ko ka NHSI no ka hō‘ike pono ‘ana i ka ‘okina a me ke kahakō.
  • ke ho‘oponopono ‘ia nei kekahi pilikia kahiko loa o ka polokalamu kele pūnaewele Netscape no ka hō‘ike pono ‘ana i ka ‘ōlelo Hawaiʻi, a e ho‘opuka ‘ia ana ma kekahi mana hou o nā polokalamu kele pūnaewele Netscape a me ka Mozilla ma ka wā e hiki mai ana. Na ko ka Hale Kuamo‘o, ko ka NHSI, a me ko ka ‘Aha Pūnana Leo, Inc. i kōkua i ka po‘e haku polokalamu o Netscape i ka ‘imi a hō‘oia ‘ana i ke kumu o ia pilikia.

No ka ‘ike hou a‘e:

Keola Donaghy
Ho‘olauka‘i Hawaiʻi ‘Ōlelo Hawaiʻi me ka ‘Enehana
Native Hawaiian Serving Institution Program
University of Hawaiʻi at Hilo
Kelepona: (808) 974-7339
Kelepa‘i: (808) 974-7686
Leka Uila: keola@leoki.uhh.hawaii.edu