Me ka hauʻoliʻoli o ka naʻau a me ka ʻohohia o ke aloha, eia nō ke welina aku nei iā ʻoe i ke koleke ʻōlelo Hawaiʻi kaulana o ka pae ʻāina ʻo Hawaiʻi ʻo Ka Haka ʻUla o Keʻelikōlani — kahi i ʻike ʻia ma kāna mau hana e hoʻōla aku ai i ka ʻōlelo Hawaiʻi me ke kākoʻo pū i na ʻōiwi ʻē aʻe a puni ka Honua e hana i ka mea like no kā lākou ʻōlelo a moʻomeheu.
Ua hoʻokumu ʻia ʻo Ka Haka ʻUla o Keʻelikōlani ma ke Kulanui o Hawaiʻi ma Hilo i ka makahiki 1997, ʻo ia ke Koleke ʻōlelo Hawaiʻi mua o ka honua nei a puni. Ua kapa ʻia ka inoa no ke aliʻi wahine ʻo Luka Keʻelikōlani Keanolani Kanāhoahoa ma muli o kona kūpaʻa wiwo ʻole ma hope o ka ʻōlelo a moʻomeheu Hawaiʻi.
Ma luna o ke kahua nui ākea he ʻike kuʻuna na nā kūpuna mai, he ʻimi nā kumu, nā haumāna, a me nā limahana o Ka Haka ʻUla o Keʻelikōlani i ka hoʻokō ʻia o ka nuʻukia no ka pono o nā poʻe a pau o Hawaiʻi nei.
Ma Ka Haka ʻUla o Keʻelikōlani nei e hāpai mau ʻia ai ka ʻōlelo Hawaiʻi i mua ma o ka mālama piha ʻana i ka papahana ma o ka ʻōlelo Hawaiʻi ʻo ia ka ʻōlelo mana o ke koleke a me ona mau haumāna, polopeka, kumu, a limahana.
He mai, he heahea, he leo kono kēia e komo pū me mākou a e "hoʻolaʻi me ko Hilo kini nei ē."
ʻO ka ʻŌlelo ke Kaʻā o ka Mauli.
naʻu mau nō,
ʻO ka ʻŌlelo ke Kaʻā o ka Mauli
Ua hoʻokumu ʻia ʻo Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani ma ke Kulanui o Hawaiʻi ma Hilo i ka MH 1997, ʻo ia ke Koleke ʻōlelo Hawaiʻi mua o ka honua nei a puni. Ua kapa ʻia ka inoa no ke aliʻi wahine ʻo Luka Keʻelikōlani Keanolani Kanāhoahoa ma muli o kona kūpaʻa wiwo ʻole ma hope o ka ʻōlelo a moʻomeheu Hawaiʻi.
Ma luna o ke kahua nui ākea he ʻike kuʻuna na nā kūpuna mai, he ʻimi nā kumu, nā haumāna a me nā limahana o Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani i ka hoʻokō ʻia o ka nuʻukia no ka pono o nā poʻe a pau o Hawaiʻi nei.
Ma ka mokuna kālaiʻike o Ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani, he kālele ʻia ke kālaiʻōlelo, ka moʻomeheu kuʻuna, a me ka hoʻonaʻauao ma ke kaiapuni ʻōlelo Hawaiʻi.
Hale Kuamoʻo-Kikowaena ʻŌlelo Hawaiʻi
Ua hoʻokumu ʻia ka Hale Kuamoʻo e ka ʻAhaʻōlelo o ka Mokuʻāina ʻo Hawaiʻi i ka makahiki 1989. Kākoʻo a paipai ka Hale Kuamoʻo i ka hoʻokumu ʻana i ka ʻōlelo Hawaiʻi, ʻo ia ka ʻōlelo kaiapuni o nā kula, ke aupuni, a me nā ʻoihana like ʻole, i lohe ʻia mai hoʻi ka ʻōlelo Hawaiʻi mai ʻō a ʻō o Hawaiʻi Paeʻāina a ma waho hoʻi kekahi. He māhele ka Hale Kuamoʻo no ka Haka ʻUla O Keʻelikōlani Hawaiian Language College ma ke Kulanui o Hawaiʻi ma Hilo.