Nā Nīnau Kinona Hua Pūnaewele Puni Honua

Pehea e hō‘ike ‘ia ai ka ‘okina a me ke kahakō ma ka pūnaewele puni honua e like me ke Kualono?
ʻO ka Unicode ka ‘ōnaehana maikaʻi loa no ka hōʻike pono ʻana i ka ʻokina a me ke kahakō ma ka pūnaewele puni honua. E heluhelu i kēia palapala e wehewehe ana i ka hōʻike pono ʻana i ka ʻōlelo Hawaiʻi ma nā palapala pūnaewele.

Nā Nīnau ‘Enehana Laulā

Nā Pane Laulā

No ke aha e pono ai ka ‘okina a me ke kahakō?

Ua ho‘omaka ka ho‘ohana ‘ia ‘ana o ka ‘okina a me ke kahakō ma kahi o nā makahiki 1940 a me nā 1950 paha ma ka ho‘opa‘a ‘ia ‘ana o ka puke wehewehe ‘ōlelo Hawai‘i na kauka Samuel Elbert a me Mary Kawena Pūku‘i. ‘Oiai ‘a‘ole i ho‘ohana ‘ia ka ‘okina a me ke kahakō e ka po‘e mānaleo o ka wā i hala a pēlā pū ka po‘e mānaleo e ola nei i kēia wā, he kōkua nui kēia mau mea i ka po‘e e a‘o ana i ka ‘ōlelo Hawai‘i ma ke ‘ano he ‘ōlelo ‘elua a ‘ekolu paha. Ua noa ka ho‘ohana ‘ia o ka ‘okina a me ke kahakō ma ke kākau ‘ana i ka ‘ōlelo Hawai‘i e nā kulanui a me nā ke‘ena ‘ōlelo Hawai‘i a pau ma ke au ho‘ona‘auao ‘ōlelo Hawai‘i. He hana ‘ino i ka ‘ōlelo ke kāpae wale ‘ana i ka ‘okina a me ke kahakō, a i ko kākou mana‘o he pela hewa ke kākau ‘ana i kekahi hua‘ōlelo i loa‘a ka ‘okina a i ‘ole ke kahakō me ke kākau ‘ole ‘ana i ka ‘okina a me ke kahakō.

‘A‘ole i loa‘a nā kumuwaiwai no ke kākau ‘ana i ka ‘okina a me ke kahakō ma ke kamepiula a hiki i ka ‘ewalu a ‘umi paha makahiki i hala iho nei. Ma muli o ka loa‘a o kēia mau kumuwaiwai, ‘a‘ohe kumu no ke kākau ‘ole ‘ana i ka ‘okina a me ke kahakō.

Pehea e loa‘a ai ia‘u... ?

Helu papa ‘ia nā kumuwaiwai a pau a ka Hale Kuamo‘o i ho‘opuka ai ma ka ‘Ao‘ao ‘Enehana Kamepiula. Inā ‘a‘ole i ‘ike ‘ia kāu mea e huli nei ma laila, ‘a‘ole na ka Hale Kuamo‘o i ho‘opuka.

Kū‘ai aku kekahi mau hui ‘ē a‘e i nā lako polokalamu ‘ōlelo Hawai‘i?

‘Oiai kuhi mākou i nā kahua pa‘a o nā hui ‘ē a‘e e kū‘ai aku ana i nā lako polokalamu ‘ōlelo Hawai‘i, mai mana‘o he paipai kūhelu kēia a ka Hale Kuamo‘o. Inā kū‘ai ‘ia aku nā polokalamu ‘ōlelo Hawai‘i e kāu hui haku polokalamu, e leka uila ‘oe iā resources@leoki.uhh.hawaii.edu.

Kū‘ai ‘ia aku nā kinona hua Hawai‘i kikokikona a me nā kinona hua ki‘i e ka Guava Graphics a kū‘ai pū ‘ia aku nā pū‘uli ki‘i kaha, nā pū‘ulu ki‘i pa‘i, a me kekahi pū‘ulu ki‘i mālama papakaumaka. Ua like nō a like ka ‘ōnaehana kinona hua a lākou e ho‘ohana ai me kā ka Hale Kuamo‘o mau kinona hua HI, no laila, hiki nō ke pa‘i ‘ia nā palapala i kikokiko ‘ia me kā lākou ma ka ho‘ohana ‘ana i nā kinona hua HI, a pēlā ke pa‘i ‘ana i nā palapala i kikokiko ‘ia me nā kinona hua HI me kā Guava Graphics mau kinona hua.

Kū‘ai ‘ia aku nā kinona hua Hawai‘i e Coconut Info kekahi, a kū‘ai pū ‘ia aku nā pū‘ulu ki‘i a me nā polokalamu a‘o ‘ōlelo Hawai‘i. Ma kā mākou nānā hope ‘ana i ke ‘ano o kā Coconut Info mau kinona hua, ‘a‘ohe launa me nā kinona hua HI. Hiki nō ke ho‘oponopono ‘ia kēia ma ka ho‘ohana ‘ana i nā kōmi ‘okuhi o nā ‘ano polokalamu kikokiko palapala like ‘ole.

Hiki ke hai ‘ia ‘oe e ho‘opa‘a a ho‘olili paha i ka‘u mau kinona hua?

‘A‘ole pēlā ke ‘ano o kā mākou hana. Inā pono kekahi kinona hua kūikawā iā ‘oe ma waho o nā kinona hua manuawhi ‘eha a mākou i ho‘opuka ai, maika‘i ke ka‘a‘ike ‘oe me Guava Graphics a i ‘ole Coconut Info. Ua loa‘a paha iā lākou kāu e huli nei, a i ‘ole hiki paha iā lākou ke ho‘opa‘a i ke kinona hua āu e makemake ai.

No ke aha e kāko‘o ‘ole ai ka Hale Kuammo‘o i kēia mau kumuwaiwai ‘ehehana?

‘O ka hana ko‘iko‘i loa o ka Hale Kuamo‘o ka ho‘omohala ha‘awina a me ke kāko‘o ‘ana i nā kula o ka Papahana Kaiapuni Hawai‘i. Ua ho‘opa‘a ‘ia ka hapanui o kā mākou mau lako polokalamu i ho‘opuka ai no ke kāko‘o ‘ana i ia mau kula, a kā‘ana like ‘ia kēia mau kumuwaiwai me ka lehulehu inā hiki. Eia na‘e, ‘a‘ole lawa nā limahana o ka Hale Kuamo‘o no ke kāko‘o ‘ana i ka po‘e a pau, a pono mākou e kāko‘o i nā kula kaiapuni ‘ōlelo Hawai‘i.

Mahalo na‘e mākou i ka mana‘o a me nā nīnau, a ho‘ā‘o mākou e pane i nā nīnau i loko o kēia palapala pane nīnau, akā na‘e, ‘a‘ole paha hiki ke pane ‘ia kāu leka uila, a ‘a‘ole mākou pane i nā nīnau ma ke kelepona. E ‘olu‘olu, mai kelepona i ka Hale Kuamo‘o me nā nīnau e pili ana i ka ho‘ouka ‘ana a me ka ho‘ohana ‘ana i kēia mau kumuwaiwai kamepiula i ho‘ouka ‘ia ma ke Kualono. E ho‘ouna i kou mau mana‘o iā resources@leoki.uhh.hawaii.edu.